ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΗ ΤΕΧΝΗ
Παραγωγική Διαδικασία
Η παραγωγική διαδικασία για εμάς, στην “My Ceramics” αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο της δουλειάς μας. Είναι η αρχή αλλά και το τέλος μίας ολόκληρης προσπάθειας που στόχο έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τους πελάτες μας. Η προσπάθεια αυτή είναι μακρόχρονη έχοντας πολλά στάδια μέχρι να κάνει τον κύκλο της και να ολοκληρωθεί. Μέσα σε αυτά τα στάδια, κύριο χαρακτηριστικό που θα βρει κάποιος, είναι η λεπτομέρεια. Υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες, οι οποίες αν δεν ακολουθηθούν κατά γράμμα κάθε φορά σε κάθε κεραμικό αντικείμενο, κρίνουν το τελικό αποτέλεσμα το οποίο είτε θα να άρτιο είτε θα ναι ατελές και επομένως άχρηστο. Αυτή είναι η μεγαλύτερη δυσκολία και κατ’ επέκταση το ουσιώδες στοιχείο που κάνει την κεραμική τέχνη μοναδική, οι πολλές ιδιαιτερότητες-λεπτομέρειες που κρίνουν το τελικό αποτέλεσμα...Μία λεπτή γραμμή που ανά πάσα ώρα και στιγμή είτε από την αρχή της είτε λίγο πριν το τέλος μπορεί να αποβεί μοιραία. Στόχος της ενότητας αυτής είναι να σας ταξιδέψουμε στα μυστικά του κόσμου της κεραμικής χειροποίητης τέχνης, την οποία πρεσβεύουμε και ακολουθούμε.
1ο Στάδιο: Επεξεργασία πηλού
Στην “My Ceramics” ξεκινάμε την επεξεργασία των κεραμικών αντικειμένων μας κυριολεκτικά απο την αρχή, από τον πηλό. Για τις ιδιαίτερες απαιτήσεις των χώρων εστίασης στους οποίους απευθύνονται τα προιόντα μας, χρησιμοποιούμε stoneware πηλούς καθώς είναι ότι καλύτερο ποιοτικά. Τους εισάγουμε από την Γερμανία και είναι ελεγμένοι για την καταλληλότητα τους τόσο απο την ίδια την χώρα προέλευσης τους αλλά και από την Ευρωπαική Ένωση. Το ‘’ταξίδι’’ των αντικειμένων ξεκινάει από το ζυμωτήριο, ένα μηχάμημα που συμπυκνώνει τον πηλό και αφαιρεί τον όποιον άερα έχει μέσα ο πηλός καθώς στην συνέχεια αν ένα αντικείμενο έχει μέσα αέρα είτε θα “σκάσει” ή θα δημιουργηθεί μια μόνημη φουσκάλα. Επιπλέον, μέσω του ζυμωτηρίου δίνεται το κατάλληλο μήκος και βάρος για το κάθε αντικείμενο ξεχωριστά βάση των συγκεκριμένων αναγκών του. Και εδώ εισέρχεται το θέμα της λεπτομέρειας, αν η καβούλα (αρχική σχηματοποίηση) είναι πιο μικρή είτε πιο σκληρή είτε πιο μαλακή απ’ ότι πρέπει, τότε το αντικείμενο θα βγει ελλειπές από πηλό ή δεν θα μπορέσει να μορφοποιηθεί σωστά και στα επόμενα στάδια θα κοπεί.
Πολλές φορές το ζύμωμα γίνεται 100% στο χέρι, με ιδιαίτερες τεχνικές ώστε να φεύγει ο άερας που εμπεριέχεται μέσα κατα την κατάλληλη μορφοποίηση που χρειάζεται να γίνει.
2ο Στάδιο: Μορφοποίηση
Στο δεύτερο στάδιο της δημιουργίας-παραγωγής, αφού έχουμε δημιουργήσει τις κατάλληλες καβούλες προχωράμε στην μορφοποίηση των κεραμικών αντικειμένων μας, η οποία γίνεται μέσω τεσσάρων τρόπων ανάλογα πάντα με το αντικείμενο. Οι τρόποι είναι:
α) μέσω πρέσας με μεταλλικά ή γύψινα καλούπια (δικής μας κατασκευής) έτσι ώστε να προσδώσουμε μια καλύτερη ομοιομορφία στα αντικείμενα, αλλά και για να μπορούμε να είμαστε χρονικά
β) μέσω τροχού με τον παραδοσιακό τρόπο, ο οποίος ακόμα και σήμερα μπορεί να δημιουργήσει πράγματα που δεν μπορούν οι σύγχρονες τεχνολογίες,
γ) με το χέρι πλάθουμε – ανοίγουμε φύλλο τον πηλό και φτιάχνουμε κυρίως φλατ-ακανόνιστα πιάτα φαγητού.
δ) με χυτό πηλό σε ειδικά διαμορφωμένες μήτρες (επίσης δικής μας κατασκευής).
Οι τέσσερις αυτοί διαφορετικοί τρόποι είναι το “όπλο” μας και η δύναμη μας να δημιουργήσουμε οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους. Θα λέγαμε ότι ο ένας τρόπος συμπληρώνει τον άλλον, προσδίδοντας μοναδικά και ξεχωριστά τα πλεονεκτήματά του.
3ο Στάδιο: Λείανση
Αφού τα κεραμικά αντικείμενα πάρουν την μορφή τους, ύστερα από ένα χρονικό όριο 1-3 ημέρες (ανάλογα τις καιρικές συνθήκες), στεγνώνουν φυσικά και με ήπιες περιβαλλοντικές συνθήκες ώστε να μπορέσουν να επεξεργαστούν περαιτέρω. Επόμενο στάδιο, λοιπόν, είναι η λείανση στις άκρες των αντικειμένων καθώς μετά την μορφοποίηση αφήνουν ένα “γρέζι” συνήθως στα “χείλη” δηλαδή στο πάνω μέρος του αντικειμένου. Η λείανση αυτή ή αλλιώς “ξύσιμο” γίνεται στο χέρι με ειδικά κοπτικά, “λάμες”, σβήνοντας το “γρέζι’’ και δίνοντας μια ομαλότητα και στρογγυλότητα στα αντικείμενα.
4ο Στάδιο: Λείανση με σφουγγάρι
Στο τέταρτο στάδιο, χρησιμοποιώντας ειδικά νωπά σφουγγάρια, περνάμε όλες τις επιφάνειες του κεραμικού ούτως ώστε να λειάνουμε ή και να απομακρύνουμε οποιαδήποτε εσοχή ή μικροατέλεια που έχουν τα αντικείμενα, τις οποίες αποκτούν όταν ακόμα είναι νωπά και επομένως πιο ευαίσθητα. Επιπλέον, με τον τρόπο αυτό καθαρίζονται οι επιφάνειες, στις οποίες μετά το ψήσιμο, θα απλώνουν καλύτερα τα πυροχρώματα αλλά και θα απορροφάται καλύτερα το υγρό γυαλί.
5ο Στάδιο: Ψήσιμο
Στο πέμπτο στάδιο μετά τις επεξεργασίες που προαναφέραμε και αφού τα κεραμικά μας αντικείμενα έχουν “στεγνώσει”, κάτι που χρειάζεται επιπλέον ώρες για να φύγουν όλες οι υγρασίες που έχει αφήσει το νωπό σφουγγάρι, ήρθε η ώρα να μπουν στα ειδικά καμίνια υψηλής θερμοκρασίας (1000-1200 οC). Το ψήσιμο διαρκεί περίπου 14-16 ώρες και έπειτα από ένα σημαντικό επιπλέον χρονικό διάστημα αφου σταθεροποιηθεί στους 50-60 οC το ανοίγουμε και βγάζουμε τα κεραμικά σε μορφή ‘’μπισκουί’’. Αυτό ήταν το πρώτο ψήσιμο. Μία πολύ σημαντική λεπτομέρεια είναι πως τα αντικείμενα για να βγουν απο το καμίνι σωστά και να μην σπάσουν χρειάζονται αργό ψήσιμο , ώστε να ψηθούν καλά και ομοιόμορφα, αλλά και αργό κρύωμα καθώς αν βιαστεί κάποιος και ανοίξει το καμίνι στους 200 καμία φορά και 150 οC και πάνω τότε υπάρχει ο κίνδυνος στα μεγάλα κεραμικά πιάτα να τα κόψει-σπάσει στην μέση, λόγω της απότομης διαφοράς θερμοκρασίας καμινιού-περιβάλλοντος.
6ο Στάδιο: Χρωματισμός
Στο έκτο στάδιο, έχοντας πλέον στα χέρια μας το κεραμικό στην μορφή του μπισκουί(ημι-έτοιμο) θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με έναν καμβά, έτοιμο για καλλιτεχνικές δημιουργίες. Είτε το κεραμικό είναι ένα πιάτο φαγητού, είτε είναι κάποιο φωτιστικό είτε κάποιο μπόλ. στο σημείο αυτό με ειδικά πυροχρώματα, ή σμάλτα ή χρωμογυαλώματα μπορούμε να επηρεάσουμε και να διαμορφώσουμε αυτή τη φορά τα κεραμικά αντικείμενα όχι σχηματικά (αφού έχουν ήδη ψηθεί μία φορά και έχουν γίνει γερά και συμπαγή) αλλά με χρώματα προσδίδοντας μία άλλη χάρη και έννοια.
7ο Στάδιο : Υάλωμα
Μετά τον χρωματισμό των κεραμικών μας για να πάρουν χρηστική μορφή και να αποκτήσουν την γυαλάδα που έχουν τα κεραμικά πιάτα, κούπες, κα. θα πρέπει να βουτηχτούν σε ειδικό υγρό γυαλί. Με ειδικές διαμορφωμένες τσιμπήδες βουτάμε τα κεραμικά μέσα σε διαφανές γυαλί ώστε να ξαναψηθεί και να είναι έτοιμο για χρήση.
8ο Στάδιο : Καθαρισμός γυαλωμένου
Μετά το βούτηγμα στο γυαλί και ενώ είναι ακόμα κάπως νωπό το κεραμικό, με ιδιαίτερα προσεκτικές κινήσεις σηκώνουμε τα αντικείμενα και σκουπίζουμε σε νωπό σφουγγάρι με νερό την επιφάνεια του αντικειμένου που θα ακουμπήσει στην πλάκα ψησίματος του καμινιού, διότι διαφορετικά αυτό θα κολλήσει πάνω στην πλάκα, θα ψηθεί δηλαδή μαζί του και μετά θα είναι άχρηστο και το αντικείμενο αλ λά και η πυρίμαχη πλάκα.
9ο Στάδιο : Δεύτερο ψήσιμο-ψήσιμο γυαλιού
Αφού έχουν γίνει όλες οι προηγούμενες κατάλληλες επεξεργασίες, το κεραμικό για ακόμη μία φορά θα ψηθεί στο καμίνι αυτή την φορά για να υαλοποιηθεί . Σε αντίθεση με το ψήσιμο του μπισκουί(αρχικό ψήσιμο) αυτή τη φορά τα πράγματα και τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά. Τώρα τα υαλοποιημένα αντικείμενα θα πρέπει να ψηθούν μόνα τους το καθένα σε ξεχωριστή θέση στο καμίνι και σε απόσταση απο οποιοδήποτε άλλο κεραμικό αντικείμενο ή και αντίσταση διότι όπου βρει θα κολλήσει πάνω του. Το γυαλί ψήνεται στους 1000 οC σε 10-12 ώρες. Κλείνοντας ένα απο τα σημαντικότερα στοιχεία- λεπτομέρεια είναι οτι μετά το ψήσιμο (ειδικά του γυαλιού) θα πρέπει το καμίνι να κρυώσει αργά και να ανοιχτεί σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία κάτω δηλαδή απο τους 100 οC. Αυτό συμβαίνει καθώς η απότομη διαφορά θερμοκρασίας, αν εκτεθεί δηλαδή γρήγορα σε διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες τότε το κεραμικό δεν αντέχει και σπάει πολλές φορές κόβεται σε δύο κομμάτια.
Συνοψίζοντας
Ύστερα απο αυτό το μακροσκελές ταξίδι, η κεραμική τέχνη αποδεικνύεται ως ένας κόσμος χημείας που μικρές διαφορές μπορούν να καταστρέψουν την οποιαδήποτε προσπάθεια. Χρειάζεται συγκέντρωση και τεράστια πειθαρχία στις κινήσεις ακόμα και για εμάς που κάνουμε αύτη την δουλειά πολλά χρόνια. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πως τα ξέρει όλα, κάθε μέρα ανακαλύπτουμε πράγματα που μας κάνουν σοφότερους. Όλη αυτή η γνώση έχει επέλθει από πολλά λάθη και μικρο-απροσεξίες που έχουν συμβεί σε εμάς τους ίδιους.